81
0
یکی از شگفتآورترین پدیدههای شناختی انسان، حافظه است. لحظهای را تصور کنید که همه اطلاعات موجود در حافظه را از دست بدهید. در آن صورت، نمیتوانستید مسیر برگشت به منزلتان را پیدا کنید؛ از کنار دوستان و آشنایان با بیتفاوتی عبور میکردید، قادر به یادآوری هیچ دانشی نبودید و نمیتوانستید دو عدد ساده را در هم ضرب کنید. تقویت حافظه یکی از نکات مهمی است که برای داشتن زندگی زیباتر به آن نیاز داریم. در این مطلب میخواهیم به شما راه حلهای مفید و کاربردی را در جهت افزایش قدرت حافظه یاد بدهیم. پس با این مقاله مایندینو همراه باشید.
مارسل پروست
نویسنده
در حافظه هرچه بخواهی هست، حافظه نوعی داروخانه یا آزمایشگاه شیمی است، که در آن اتفاقی دستت گاه به دارویی آرامبخش و گاه به زهری خطرناک میرسد!
تعریف حافظه
تصورات و ادراکات قبلی ما در حافظه، ذخیره میشود. یکی از برجستهترین ویژگیهای انسان، قدرت تفکر است. اگر حافظه شکل نگیرد، تفکری هم نخواهد بود. به همنی دلیل است که مسئله توقیت حافظه از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کلی حافظه یعنی، ذخیرهسازی و بازیابی اطلاعات.
حافظه در سه مرحله شکل میگیرد. گام به حافظه سپردن، رمزگردانی نام دارد. مدت زمان نگهداری اطلاعات، ذخیرهسازی یا اندوزش نام دارد. آخرین مرحله حافظه، یعنب به خاطر آوردن اطلاعات ذخیره شده، که بازیابی نام دارد. در ادامه به توضیح هر یک از مراحل تشکیل حافظه میپردازیم.
کدگذاری حافظه
کدگذاری یا رمزگذاری یعنی، تغییر شکل دادن اطلاعات به صورتی که قابل طبقهبندی در حافظه باشند. در واقع اطلاعات موجود در بیرون، به صورت محرکهای فیزیکی و شیمیایی، حواس ما را تحریک میکنند و به صورت کد یا نشانه در حافظه جای میگیرند. برای درک بهتر این موضوع؛ نوار ضبط صوت را در نظر بگیرید. اگر به آن خوب توجه کنید، حروف و کلمات را روی آن خواهید دید، اما اگر در دستگاه پخش قرار دهید، صدای خوانندهی کلمات را خواهید شنید. اگر مغز انسان را به طور مسقیم نگاه کنید، در آن کلمات، تصاویر هندسی و معادلات جبری نخواهید دید؛ بنابراین، اطلاعات به صورت کد در حافظه جای میگیرند.
ذخیرهسازی حافظه
پس از آنکه اطلاعات به صورت کد در مغز جای گرفتند، باید بتوانیم آنها را برای مدت طولانی نگه داریم. این مرحله را ذخیرهسازی مینامند. برای ذخیزهسازی اطلاعات باید آنها را با دقت تکرار کرد. اگر اطلاعات تکرار نشوند، بلافاصله از بین خواهند رفت. فرض کنید مطلب درسی را استاد سر کلاس یک مرتبه برای شما میگوید. اگر مطالب را روی کاغذ ننویسید یا آن را به اندازه کافی تکرار نکنید، نخواهید توانست در آزمون آن درس موفق شوید. زیرا از ذهنتان بیرون خواهد رفت و ذخیره نخواهد شد.
بازیابی حافظه
سومین مرحله تشکیل حافظه بازیابی است. بازیابی یعنی، تعیین محل اطلاعات و احضار آنها به آگاهی؛ مثلا، اگر مطلبی ساده باشد و آن را به اندازه کافی تکرار کنید، بازیابی آن اسان خواهد بود. مثل نام، نام خانوادگی، شغل پدر، تعداد خواهران و برادران و سایر موارد. اما اگر مقدار اطلاعاتی که میخواهید بازیابی کنید، زیاد و پیچیده باشد، کار به همین سادگی پیش نخواهد رفت.
انواع حافظه از نظر مدت
از نظر زمان نگهداری اطلاعات، سه نوع حافظه وجود دارد؛ حافظه حسی، حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت.
✅ حافظه حسی
حافظه حسی، یعنی ثبت کوتاه مدت اطلاعات به وسیله حواس. فرض کنید علامت EEG به مدت خیلی کوتاه روی صفحه تلویزیون ظاهر شود، صدای آهنگی به مدت چند صدم ثانیه از یک بلندگو پخش شود یا فردی دست شما را به طور سطحی و کوتاه لمس کند. شما از هر یک از این سه محرک(تحریک کننده) تصویری در ذهن خود خواهید داشت و متوجه خواهید شد که بالاخره محرکی وجود داشته است. این نوع نگهداری حافظهای را حافظه حسی مینامند.
روانشناسان معتقدند که حافظه حسی حداکثر یک ثانیه طول میکشد.
✅ حافظه کوتاه مدت
هنگاه ثبت اطلاعات حسی، یعنی هنگام تشکیل حافظه حسی اگر به محرک توجه کنیم، میتوانیم آن را پس از آنکه خود محرک از بین رفت برای مدت تقریبا یک دقیقه در حافظه کوتاه مدت خود نگه داریم. مثلا اگر مطلب درسی را از قبل حواسمان را جمع کنیم و خوب به یاد بسپاریم، حافظه کوتاه مدت تشکیل خواهیم داد. در واقع ما این توانایی را داریم که اطلاعات زیادی را با تکرار، در حافظه کوتاه مدت خود نگه داریم.
✅ حافظه بلندمدت
حافظه بلند مدت سومین نوع تشکیل حافظه از نظر مدت است. میتوان حافظه بلند مدت را به انبار بزرگی تشبیه کرد که همه اطلاعات در آن جای گرفته است؛ اسامی، تاریخها، محل و زمان قوع رویدادها، فرمولهای ریاضی و موارد دیگر.
حافظه بلند مدت در اثر تکرار اطلاعات موجود در حافظه کوتاه مدت به وجود میآید و میتواند تا آخر عمر دوام پیدا کند. برخی روانشناسان معتقدند که همه ادراکها و همه افکار تقریبا برای همیشه در انبار حافظه بلند مدت باقی میمانند. بنابراین، وقتی نمیتوانیم برخی اطلاعات قدیمی را به سطح آگاهی بیاوریم(به یاد آوریم) به این علت است که شاخصهای مناسب یا کدهای لازم برای یادآوری را در دسترس نداریم. این اطلاعات گم شدهاند، نه اینکه از بین رفته باشند؛ همانگونه که گاهی چیزی در خانه گم میشود و پس از مدتی پیدا میشود.
عوامل تشکیل حافظه کوتاه مدت و بلند مدت
عوامل بسیار زیادی در تشکیل و تقویت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت و نقش دارند. در اینجا به دو مورد از مهمترین عوامل تشکیل حافظه کوتاه مدت و بلند مدت اشاره میکنیم.
✅ اثر موقعیت در سری
اگر خوب توجه کرده باشید، خواهید دید دانشآموزانی که میخواهند حروف انگلیسی را حفظ کنند، حروف اول (A,B) و حروف (Y,Z) را زودتر از حروف وسط به خاطر میسپارند. این پدیده را به اصطلاح اثر موقعیت در سری مینامند. اثر موقعیت زا اینجا ناشی میشود که ما به اولین و آخرین محرک در سری، بیشتر دقت میکنیم. اولین و آخرین محرک یک سری، مرزهای بینایی و شنوایی را تشکیل میدهند.
✅ قطعه قطعه کردن اطلاعات
اگر اطلاعات را به قطعات کوچکتر تقسیم کنید، نگهداری آنها در حافظه کوتاه مدت آسان خواهد بود. برای مثال فرض کنید میخواهید شماره تلفن دوست خود را حفظ کنید. مسلما در نگاه اول حفظ 11 رقم پشت سر هم برای شما مقدور نخواهد بود. اما اگر شماره را به ارقام سه و چهار رقمی جدا کنید، حفظ و بخاطر سپردن آن برایتان آسان خواهد شد.
فراموشی
همه ما تلاش میکنیم اطلاعاتی را که به حافظه سپردهایم از دست ندهیم تا در هنگام نیاز قادر به فراخوانی آن اطلاعات از حافظه باشیم. اما با این وجود حافظه ما دچار خطا میشود. خطاهای حافظه به دو دسته 1. حذف کردن و 2. اضافه کردن تقسیم میشوند. خطای از نوع حذف کردن را با عنوان فراموشی میشناسیم. در این خطا فرد بخشهایی از خاطرات سپرده شده را فراموش میکند. برخی افراد در یادآوری اطلاعات گذشته، به تحریف خاطرات یا افسانهبازی روی میآورند. این موارد نمونهای از خطای نوع اضافه کردن است.
مهمترین عوامل ایجاد فراموشی
ما تمایل نداریم اطلاعات گذشته را فراموش کنیم اما فراموشی خاطرات آزاردهنده نعمت بزرگی است. فراموشی یعنی ناتوانی در یادآوری و بازشناسی اطلاعاتی که قبلا وارد حافظه شدهاند. د رادامه به بیان مهمترین عوامل ایجادکننده فراموشی اشاره میکنیم؛
- گذشت زمان: یکی از عوامل موثر بر ایجاد فراموشی، گذشت زمان است.
- تداخل اطلاعات
- عوامل عاطفی
- رمزگردانی نادرست
- مشکلات مربوط به بازیابی
چگونه مطالعه کنیم تا حافظه بهتری داشته باشیم؟
در ادامه چند روش کارآمد برای داشتن حافظه قوی بیان میکنیم. به کارگیری این فنون در مطالعه بسیار مفید است.
افرادی که حافظه قوی دارند، باهوشتر نیستند؛ فقط به فنون بیشتری برای بهسازی حافظه مسلط هستند.
✔ بیان اهمیت مطلب
✔ پرهیز از همزمانی چند فعالیت
✔ مرور کارآمد
✔ کاهش اثر تداخل مطالب
✔ یادگیری با استراحت
✔ سازماندهی مطالب
✔ بسط معنایی (منظور از بسط معنایی یعنی هرچه مثالهای بیشتری داشته باشیم، مفهوم مورد نظر بهتر از سایر مفاهیم در حافظه میماند.)
✔ کاهش فاصله زمانی بین یادگیری یک مطلب و یادآوری آن
✔ مطالعه چند حسی
✔ استفاده از رمزگردانی معنادار
✔ استفاده از سایر اندامهای بدن
✔ برگرداندن به زبان خودتان
✔ تمایزبخشی (منظور از تمایزبخشی برجسته کردن تفاوتهای دو مفهوم به لحاظ ظاهری و معنایی است.)
تقویت حافظه
هرکسی گهگاه لحظههای فراموشی دارد، خصوصاً وقتی زندگی شلوغ میشود. اگرچه این موضوع میتواند یک اتفاق کاملاً طبیعی باشد، اما داشتن حافظه ضعیف میتواند ناامیدکننده باشد.
ژنتیک در از دست دادن حافظه، به ویژه در شرایط جدی عصبی مانند بیماری آلزایمر، نقش دارد. با این حال، تحقیقات نشان داده است که رژیم غذایی و سبک زندگی نیز تأثیر زیادی بر حافظه دارند.
در اینجا 10 روش مبتنی بر شواهد برای بهبود طبیعی حافظه بیان شدهاند؛ رای اینکه بتوانید حافظه خود را تقویت کنید و بهتر به بازیابی مطالب بپردازید. امیدواریم با بکارگیری این تکنیکها بتوانید به تقویت حافظه خود نیز کمک کنید.
«تکنیکهای تقویت حافظه»
برای تقویت حافظه، شکر کمتری بخورید!
خوردن بیش از حد قند با بسیاری از مسائل بهداشتی و بیماریهای مزمن از جمله کاهش شناختی ارتباط دارد. تحقیقات نشان داده است که یک رژیم غذایی مملو از قند میتواند به ضعف حافظه و کاهش حجم مغز منجر شود؛ به ویژه در ناحیه مغز که حافظه کوتاه مدت را ذخیره میکند.
به عنوان مثال، یک مطالعه بر روی بیش از 4000 نفر نشان داد که کسانی که بیشتر از نوشیدنیهای شیرین مانند سودا مصرف میکنند، به طور متوسط در مقایسه با افرادی که قند کمتری مصرف میکنند، حجم کل مغز کمتری دارند و حافظه ضعیفتری دارند. تحقیقات نشان داده است که افرادی که به طور منظم مقدار زیادی قند مصرف میکنند ممکن است نسب به کسانی که قند کمتری مصرف میکنند؛ حافظه ضعیفتری داشته و حجم مغز کمتری داشته باشند.
برای تقویت حافظه، ماهی بخورید!
روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 ایکوزاپنتانوئیک اسید و اسید دوکوزا هگزانوئیک است. این چربیها برای سلامت بدن مهم هستند و نشان داده شده است که خطر بیماری قلبی و التهاب را کاهش میدهد، استرس و اضطراب را تسکین میکند و روند دمان بیماریهای روانی را کاهش میدهد. در بسیاری از مطالعات نشان داده شده است که مصرف مکملهای ماهی و روغن ماهی باعث بهبود و تقویت حافظه به خصوص در افراد مسن میشود.
یک مطالعه بر روی 36 بزرگسال مسن با اختلال شناختی خفیف نشان داد که نمرات حافظه کوتاه مدت پس از مصرف مکملهای روغن ماهی غلیظ به مدت 12 ماه، به طور قابل توجهی بهبود مییابد.بررسی اخیر دیگری که بر روی 28 مطالعه انجام شده است نشان میدهد هنگامی که بزرگسالان با علائم خفیف از دست دادن حافظه از مکمل های غنی از DHA و EPA مانند روغن ماهی استفاده میکنند، حافظه اپیزودیک بهبود یافته را تجربه میکنند. DHA و EPA برای سلامتی و عملکرد مغز حیاتی هستند و همچنین به کاهش التهاب در بدن کمک میکنند، که با کاهش شناختی مرتبط است.
برای تقویت حافظه، مدیتیشن کنید!
تمرین مدیتیشن ممکن است از بسیاری جهات بر سلامتی شما تأثیر مثبت بگذارد. آرامش بخش و تسکین دهنده است و مشخص شده است که استرس، درد و فشار خون را کاهش میدهد و حتی حافظه را بهبود میبخشد. در حقیقت، ثابت شده است که مدیتیشن باعث افزایش ماده خاکستری در مغز میشود. ماده خاکستری حاوی اتواع سلولهای عصبی است. با افزایش سن، ماده خاکستری کاهش مییابد؛ که بر حافظه و شناخت تأثیر منفی میگذارد.
تکنیکهای مدیتیشن و آرامش برای بهبود حافظه کوتاه مدت برای افراد در سنین مختلف، از افراد 20 ساله گرفته تا افراد مسن، توصیه شده است.
به عنوان مثال؛ یک مطالعه نشان داد که حافظه کوتاه مدت دانشجویان دانشگاه تایوانی که مشغول تمرینات مدیتیشن هستند، از حافظه کاری دانشجویانی که مدیتیشن انجام نمیدهند به مراتب قویتر است.
برای تقویت حافظه، وزن سالم داشته باشید!
حفظ وزن بدن برای سلامتی بسیار ضروری است و یکی از بهترین راه ها برای حفظ سلامت بدن و روان است. چندین مطالعه چاقی را به عنوان یک عامل خطر برای کاهش شناخت شناسایی کردهاند. جالب توجه است که چاقی در واقع میتواند باعث تغییر ژنهای مرتبط با حافظه در مغز شود و بر حافظه تأثیر منفی بگذارد. چاقی همچنین میتواند منجر به مقاومت به انسولین و التهاب شود، که هر دو میتوانند بر مغز تأثیر منفی بگذارند.
مطالعهای بر روی 50 نفر در سنین 18 تا 35 سال انجام شد نشان داد که شاخص توده بدنی بالاتر با عملکرد قابل توجهی با آزمایشهای حافظه مرتبط است. چاقی همچنین با خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آلزایمر همراه است. در واقع چاقی یک بیماری پیشرونده است که حافظه و عملکرد شناختی را از بین میبرد.
برای تقویت حافظه، به اندازه کافی بخوابید!
جالب است بدانید که کمبود خواب با حافظه ضعیف همراه است. خواب نقش مهمی در تحکیم و تقویت حافظه دارد. تحقیقات نشان میدهد اگر کم خواب باشید، به مرور بر روی حافظه شما تاثیر منفی میگذارد.
به عنوان مثال؛ در یک مطالعه اثرات خواب در 40 کودک بین 10 تا 14 سال را بررسی کردند. یک گروه از کودکان عصر برای آزمایش حافظه آموزش دیدند، سپس صبح روز بعد پس از خواب شبانه آزمایش کردند. گروه دیگر در همان روز آموزش دیدند و آزمایش شدند، و بین تمرین و آزمایش هیچ خوابی نداشتند. گروهی که بین آموزش و آزمایش خوابیده بودند، 20٪ در تستهای حافظه عملکرد بهتری داشتند.
مطالعه دیگری نشان داد که پرستاران شاغل در شیفت شب اشتباهات ریاضی بیشتری دارند و 68٪ آنها در آزمونهای حافظه نسبت به پرستاران شیفت روز امتیاز کمتری کسب کردند. متخصصان بهداشت توصیه میکنند بزرگسالان برای سلامتی مطلوب هر شب بین هفت تا نه ساعت بخوابند.
برای تقویت حافظه، الکل ننوشید!
مصرف بیش از حد نوشیدنیهای الکلی از جهات بسیاری میتواند برای سلامتی شما مضر باشد و حافظه شما را تحت تأثیر منفی قرار دهد. مطالعات نشان داده است که مصرف الکل مغز را تغییر داده و منجر به کمبود حافظه میشود.
مطالعهای بر روی 155 دانشجوی تازه وارد دانشگاه انجام شد نشان داد که دانشجویانی که در مدت زمان کوتاهی نوشیدنی مصرف میکنند، در مقایسه با دانشجویانی که هرگز مشروب نمیخورند، با تاخیر در یادآوری و حافظه روبهرو هستند.
الکل اثرات نوروکسیک را بر روی مغز نشان میدهد. دورههای مکرر نوشیدن زیاد میتواند به هیپوکامپ، بخشی از مغز که نقشی حیاتی در حافظه دارد آسیب برساند.
برای تقویت حافظه، به حافظه خود تمرین دهید!
استفاده از مهارتهای شناختی خود با انجام بازیهای مغزی، روشی سرگرمکننده و موثر برای تقویت حافظه است. جدول کلمات متقاطع، بازیهای یادآوری کلمات، حتی برنامههای موبایلی که به آموزش حافظه اختصاص یافتهاند، روشهای بسیار خوبی برای تقویت حافظه هستند.
مطالعهای که شامل 42 بزرگسال با اختلال شناختی خفیف بود، نشان داد که انجام بازیها در یک برنامه آموزش مغز به مدت هشت ساعت در طی چهار هفته باعث بهبود عملکرد در آزمونهای حافظه میشود.
مطالعه دیگری که روی 4715 نفر انجام شد، نشان داد وقتی حداقل 5 روز در هفته 15 دقیقه از یک برنامه آموزش مغزی آنلاین را انجام میدهند، حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت و تمرکز بالاتری دارند. بعلاوه، نشان داده شده است که بازیهای آموزش مغز به کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در بزرگسالان مسن کمک میکند.
برای تقویت حافظه، کربوهیدراتهای تصفیه شده را کاهش دهید!
مصرف مقادیر زیادی کربوهیدرات تصفیه شده مانند کیک، غلات، کلوچه، برنج سفید و نان سفید ممکن است برای حافظه شما مضر باشد. این غذاها دارای شاخص گلیسمی بالایی هستند، به این معنی که بدن این کربوهیدرات ها را به سرعت هضم میکند و منجر به افزایش سطح قند خون میشود.
مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی غربی، که سرشار از کربوهیدراتهای تصفیه شده است؛ با زوال عقل، کاهش حافظه و کاهش عملکرد شناختی همراه است.
یک مطالعه بر روی 317 کودک سالم نشان داد که کسانی که کربوهیدراتهای فرآوری شده بیشتری مانند برنج سفید، رشته و فست فود مصرف میکنند، ظرفیت شناختی آنها کاهش مییابد، از جمله حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت یا فعال.
مطالعه دیگری نشان داد که بزرگسالانی که روزانه غلات آماده صبحانه مصرف میکنند عملکرد شناختی ضعیف تری نسبت به افرادی که غلات کمتری مصرف میکنند، دارند.
برا تقویت حافظه، ورش کنید!
ورزش برای سلامت جسمی و روانی مهم است. تحقیقات نشان داده است که ورزش برای مغز مفید است و به بهبود حافظه در افراد در هر سنی، از کودکان تا بزرگسالان کمک کند.
به عنوان مثال، یک مطالعه بر روی 144 نفر از افراد 19 تا 93 سال نشان داد که یک دوره 15 دقیقهای ورزش متوسط با دوچرخه ثابت منجر به بهبود عملکرد شناختی، از جمله حافظه، در تمام سنین میشود.
بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که ورزش ممکن است باعث افزایش ترشح پروتئینهای محافظت در برابر نورون شود و رشد و تکامل سلولهای عصبی را بهبود بخشد و منجر به بهبود سلامت مغز شود. ورزش منظم در میانسالی همچنین با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در سنین بالاتر همراه است.
برای تقویت حافظه، مقداری کاکائو به رژیم غذایی خود اضافه کنید!
کاکائو نه تنها خوشمزه است بلکه مغذی نیز هست و دوز آنتی اکسیدانی قدرتمند به نام فلاونوئیدها را فراهم میکند. تحقیقات نشان میدهد فلاونوئیدها به ویژه برای مغز مفید هستند.
آنها ممکن است به تحریک رشد رگهای خونی و سلولهای عصبی کمک کرده و جریان خون را در قسمتهایی از مغز که با حافظه درگیر هستند افزایش دهد.
مطالعه روی 30 فرد سالم نشان داد که کسانی که از شکلات تلخ حاوی 720 میلی گرم فلاونوئید کاکائو استفاده میکنند، حافظه بهتری نسبت به افرادی که شکلات سفید بدون فلاونوئیدهای کاکائو مصرف میکنند، دارند.
برای بهرهمندی بیشتر از شکلات، شکلات تلخ را با محتوای کاکائو 70٪ کاکائو یا بالاتر انتخاب کنید. این موضوع به شما کمک میکند تا مقادیر بیشتری آنتی اکسیدان مانند فلاونوئیدها وارد بدن شما شود.
مایندینو؛ اندیشهای نو!
به طور کلی روشهای سرگرم کننده، ساده و حتی خوشمزهای برای بهبود حافظه وجود دارد. ورزش ذهن و بدن، لذت بردن از یک تکه شکلات با کیفیت و کاهش میزان قند در رژیم غذایی همه و همه روشهای عالی هستند که به شما در تقویت حافظه کمک میکنند. سعی کنید برای تقویت سلامت مغز و حفظ حافظه در بهترین شرایط، چند مورد از این نکات با پشتوانه علمی را به برنامه روزانه خود اضافه کنید. سپاس از اینکه تا پایان این مقالهی آموزشی با مایندینو همراه بودید.
شما برای تقویت حافظه خود از چه راههایی استفاده میکنید؟
(لطفاً دانستهها و تجربههای خود را در این زمینه برای ما در قسمت نظرات بنویسید.)
لینک کوتاه :
https://mindino.ir/?p=9560
نظرات :
دیدگاهتان را بنویسید
هیچ دیدگاهی برای نمایش وجود ندارد
مایندینو، اندیشه ای نو!